3.9 Podstawy teorii fal Elliotta i zniesienia Fibonacciego (wstęp)

Wkraczamy teraz w obszar bardziej zaawansowanych i nieco kontrowersyjnych koncepcji analizy technicznej: Teorii Fal Elliotta oraz narzędzi opartych na ciągu liczb Fibonacciego, zwłaszcza zniesień Fibonacciego. Teoria Fal Elliotta to złożony model opisujący cykliczną naturę ruchów cenowych na rynkach finansowych, zakładający, że psychologia tłumu inwestorów prowadzi do powtarzalnych wzorców falowych. Narzędzia Fibonacciego, wywodzące się z matematycznego ciągu odkrytego przez Leonarda Fibonacciego, są często używane w połączeniu z Teorią Fal (ale także niezależnie) do identyfikacji potencjalnych poziomów wsparcia, oporu i celów cenowych.

Obie koncepcje mają swoich zagorzałych zwolenników, którzy uważają je za niezwykle skuteczne w prognozowaniu rynków, jak i krytyków, wskazujących na ich subiektywność i trudność w praktycznym zastosowaniu. Niemniej jednak, są one na tyle wpływowymi ideami w świecie analizy technicznej, że warto poznać ich podstawowe założenia.

W tym module przedstawimy wprowadzenie do Teorii Fal Elliotta, opisując podstawowy wzorzec fal impulsu i korekty. Następnie zapoznamy się z ciągiem liczb Fibonacciego i jego zastosowaniem w analizie technicznej, koncentrując się na zniesieniach Fibonacciego (Fibonacci Retracements) jako narzędziu do identyfikacji potencjalnych poziomów zakończenia korekt.

Teoria Fal Elliotta (Elliott Wave Theory) - Wprowadzenie

Teoria Fal Elliotta, opracowana przez Ralpha Nelsona Elliotta w latach 30. XX wieku, jest modelem opisującym ruchy cen na rynkach finansowych jako wynik powtarzalnych wzorców falowych, napędzanych przez psychologię tłumu inwestorów. Elliott zaobserwował, że rynki poruszają się w cyklach, które można podzielić na charakterystyczne fale.

Podstawowy Wzorzec Falowy (5-3): Według Elliotta, pełny cykl rynkowy składa się z ośmiu fal: pięciu fal tworzących główny impuls (ruch zgodny z trendem) oraz trzech fal tworzących korektę (ruch przeciwny do trendu).

Faza Impulsu (Motive Phase) - 5 Fal:
- Składa się z pięciu fal, oznaczanych cyframi 1, 2, 3, 4, 5.
- Fale 1, 3, 5 to fale impulsu, poruszające się zgodnie z kierunkiem głównego trendu (np. w górę w trendzie wzrostowym).
- Fale 2, 4 to fale korekcyjne, poruszające się przeciwnie do kierunku głównego trendu (np. w dół w trendzie wzrostowym).
- Fala 3 jest zazwyczaj najdłuższą i najsilniejszą falą impulsu (nigdy nie jest najkrótsza).
- Fala 4 nie może zejść poniżej szczytu Fali 1 (zasada braku overlapu w impulsie).
Faza Korekty (Corrective Phase) - 3 Fale:
- Następuje po zakończeniu pięciofalowego impulsu.
- Składa się z trzech fal, oznaczanych literami A, B, C.
- Fale A, C poruszają się przeciwnie do kierunku poprzedniego impulsu (czyli zgodnie z kierunkiem korekty).
- Fala B porusza się zgodnie z kierunkiem poprzedniego impulsu (jest korektą w ramach korekty).

Przykład w Trendzie Wzrostowym: * Fale 1, 3, 5 są wzrostowe. * Fale 2, 4 są spadkowe (korekty). * Po Fali 5 następuje korekta A-B-C: * Fala A jest spadkowa. * Fala B jest wzrostowa (korekta Fali A). * Fala C jest spadkowa.

Fraktalna Natura Fal: Kluczową cechą Teorii Fal Elliotta jest jej fraktalna natura. Oznacza to, że wzorzec 5-3 powtarza się na wszystkich stopniach trendu (na wszystkich interwałach czasowych). Każda fala impulsu (1, 3, 5) w większym trendzie sama składa się z pięciu mniejszych fal (1-2-3-4-5), a każda fala korekcyjna (2, 4) składa się z trzech mniejszych fal (A-B-C). Podobnie, fale A i C w większej korekcie składają się z pięciu mniejszych fal, a fala B z trzech.

Stopnie Fal (Wave Degrees): Elliott wyróżnił różne stopnie (rozmiary) fal, od najmniejszych (Subminuette) trwających minuty, po największe (Grand Supercycle) trwające stulecia. Każdy stopień jest częścią fali wyższego stopnia.

Zasady i Wytyczne: Teoria Fal Elliotta opiera się na kilku niezłomnych zasadach (np. wspomniana zasada braku overlapu Fali 4 i Fali 1 w impulsie, zasada dotycząca długości Fali 3) oraz licznych wytycznych (obserwacji, które często występują, ale nie zawsze, np. dotyczących typowych zasięgów korekt, relacji długości fal).

Złożoność i Subiektywność: Teoria Fal Elliotta jest bardzo złożona. Istnieje wiele odmian fal korekcyjnych (np. zygzaki, korekty płaskie, trójkąty), a prawidłowe oznaczenie fal na wykresie jest często subiektywne i trudne, zwłaszcza w czasie rzeczywistym. Różni analitycy mogą mieć różne interpretacje tego samego wykresu. Dlatego teoria ta wymaga dużego doświadczenia i ostrożności w stosowaniu.

Zastosowanie: Zwolennicy teorii używają jej do: * Identyfikacji obecnej fazy cyklu rynkowego. * Prognozowania potencjalnych punktów zwrotnych. * Ustalania celów cenowych dla kolejnych fal.

Ciąg Liczb Fibonacciego i Złota Proporcja

Narzędzia Fibonacciego, często używane w połączeniu z Teorią Fal Elliotta, opierają się na ciągu liczb odkrytym przez włoskiego matematyka Leonarda Fibonacciego w XIII wieku.

Ciąg Fibonacciego: Jest to ciąg liczb, w którym każda kolejna liczba jest sumą dwóch poprzednich: 0, 1, 1, 2, 3, 5, 8, 13, 21, 34, 55, 89, 144, ...

Złota Proporcja (Phi ≈ 1.618): Ciąg Fibonacciego ma fascynujące właściwości matematyczne. W miarę postępu ciągu, stosunek dowolnej liczby do liczby ją poprzedzającej dąży do tzw. złotej proporcji (Phi), wynoszącej w przybliżeniu 1.618. Np. 89 / 55 ≈ 1.618; 144 / 89 ≈ 1.618

Odwrotność złotej proporcji (1 / Phi) wynosi w przybliżeniu 0.618. Np. 55 / 89 ≈ 0.618; 89 / 144 ≈ 0.618

Inne ważne stosunki wynikające z ciągu Fibonacciego to m.in.: * Stosunek dowolnej liczby do liczby następującej po niej dąży do 0.618. * Stosunek dowolnej liczby do liczby znajdującej się dwa miejsca dalej dąży do 0.382 (≈ 1 - 0.618). * Stosunek dowolnej liczby do liczby znajdującej się trzy miejsca dalej dąży do 0.236.

Te proporcje (zwłaszcza 0.382, 0.500 [choć nie jest to liczba Fibonacciego, jest często używana], 0.618, 1.618) pojawiają się zaskakująco często w naturze, sztuce, architekturze, a według zwolenników analizy technicznej – również na rynkach finansowych, odzwierciedlając pewne naturalne proporcje w zachowaniach zbiorowych.

Zniesienia Fibonacciego (Fibonacci Retracements)

Zniesienia Fibonacciego to najpopularniejsze narzędzie analizy technicznej oparte na liczbach Fibonacciego. Służy ono do identyfikacji potencjalnych poziomów wsparcia lub oporu, przy których korekta w ramach istniejącego trendu może się zakończyć, a rynek powrócić do ruchu zgodnego z głównym trendem.

Jak Działają Zniesienia Fibonacciego? 1. Identyfikacja Istotnego Ruchu Cenowego (Impulsu): Najpierw należy zidentyfikować wyraźny, zakończony ruch cenowy (impuls) zgodny z dominującym trendem – od istotnego dołka (Swing Low) do istotnego szczytu (Swing High) w trendzie wzrostowym, lub od szczytu do dołka w trendzie spadkowym. 2. Narysowanie Poziomów Zniesień: Następnie, używając narzędzia dostępnego na platformach analitycznych, rysuje się poziomy zniesień Fibonacciego między tymi dwoma punktami (dołkiem a szczytem lub szczytem a dołkiem). Narzędzie automatycznie wyznacza poziome linie odpowiadające kluczowym procentowym zniesieniom tego ruchu. Najczęściej używane poziomy zniesień to: * 23.6% * 38.2% * 50.0% (połowa ruchu – często dodawana, choć nie jest to formalnie liczba Fibonacciego) * 61.8% (tzw. złote zniesienie) * 78.6% (pierwiastek kwadratowy z 0.618 – mniej popularne)

Interpretacja: Poziomy te reprezentują potencjalne cele dla korekty. Oczekuje się, że cena, po zakończeniu impulsu, skoryguje część tego ruchu, a następnie znajdzie wsparcie (w trendzie wzrostowym) lub opór (w trendzie spadkowym) w okolicach jednego z poziomów zniesień Fibonacciego, po czym powróci do ruchu zgodnego z głównym trendem.

W Trendzie Wzrostowym: Po impulsie wzrostowym, korekta spadkowa często zatrzymuje się przy poziomach 38.2%, 50.0% lub 61.8% tego impulsu. Te poziomy działają jako potencjalne wsparcia i mogą być miejscem do szukania sygnałów kupna.
W Trendzie Spadkowym: Po impulsie spadkowym, korekta wzrostowa często napotyka opór przy poziomach 38.2%, 50.0% lub 61.8% tego impulsu. Te poziomy działają jako potencjalne opory i mogą być miejscem do szukania sygnałów sprzedaży.

Siła Poziomów: * Poziomy 38.2%, 50.0% i 61.8% są uważane za najważniejsze. Zniesienie o 61.8% jest często postrzegane jako szczególnie istotne ("złote zniesienie"). * Płytkie korekty (kończące się przy 23.6% lub 38.2%) mogą sugerować siłę głównego trendu. * Głębokie korekty (sięgające 61.8% lub nawet 78.6%) mogą wskazywać na słabszy trend lub ryzyko jego odwrócenia.

Potwierdzenie: Podobnie jak inne narzędzia AT, poziomy zniesień Fibonacciego są bardziej wiarygodne, gdy pokrywają się (konfluencja) z innymi potencjalnymi poziomami wsparcia/oporu, takimi jak: * Poprzednie szczyty/dołki * Linie trendu * Średnie kroczące * Punkty pivot

Należy również szukać potwierdzających sygnałów cenowych (np. formacji świecowych odwrócenia) w okolicach poziomów Fibonacciego przed podjęciem decyzji transakcyjnej.

Inne Narzędzia Fibonacciego

Oprócz zniesień, istnieją inne narzędzia oparte na liczbach Fibonacciego, takie jak: * Rozszerzenia Fibonacciego (Fibonacci Extensions): Służą do prognozowania potencjalnych celów cenowych dla ruchu zgodnego z trendem, po zakończeniu korekty. Wyznaczają poziomy powyżej (w trendzie wzrostowym) lub poniżej (w trendzie spadkowym) poprzedniego impulsu, np. 127.2%, 161.8%, 261.8%. * Projekcje Fibonacciego (Fibonacci Projections / Expansions): Podobne do rozszerzeń, ale używają trzech punktów (np. początek impulsu, koniec impulsu, koniec korekty) do wyznaczenia celów. * Strefy Czasowe Fibonacciego (Fibonacci Time Zones): Próba zastosowania liczb Fibonacciego do osi czasu, identyfikując potencjalne momenty zwrotne w przyszłości. * Wachlarze i Łuki Fibonacciego (Fibonacci Fans and Arcs): Narzędzia łączące poziomy Fibonacciego z liniami trendu lub łukami.

Ograniczenia Teorii Fal i Narzędzi Fibonacciego

Subiektywność: Zarówno identyfikacja fal Elliotta, jak i wybór punktów do rysowania zniesień Fibonacciego mogą być subiektywne. Różni analitycy mogą dojść do różnych wniosków.
Złożoność Teorii Fal: Pełne zrozumienie i stosowanie Teorii Fal Elliotta wymaga dużo nauki i doświadczenia.
Ryzyko Nadinterpretacji: Łatwo jest "dopasować" fale lub poziomy Fibonacciego do historycznych danych (tzw. hindsight bias), co niekoniecznie przekłada się na skuteczność prognostyczną.
Brak Gwarancji: Nie ma gwarancji, że cena zatrzyma się dokładnie na poziomie Fibonacciego lub że wzorzec falowy rozwinie się zgodnie z oczekiwaniami.

Podsumowanie

Teoria Fal Elliotta i narzędzia Fibonacciego to zaawansowane koncepcje analizy technicznej, które próbują opisać i prognozować cykliczne ruchy rynków. Teoria Fal zakłada, że rynki poruszają się według powtarzalnego wzorca 5 fal impulsu i 3 fal korekty, odzwierciedlając psychologię tłumu. Narzędzia Fibonacciego, oparte na matematycznym ciągu liczb i złotej proporcji, służą do identyfikacji potencjalnych poziomów wsparcia/oporu (zniesienia) i celów cenowych (rozszerzenia). Zniesienia Fibonacciego (zwłaszcza 38.2%, 50%, 61.8%) są popularnym narzędziem do szukania miejsc zakończenia korekt w trendzie. Obie koncepcje są złożone i subiektywne, ale mogą dostarczyć cennych wskazówek, zwłaszcza gdy są używane w połączeniu z innymi narzędziami analizy technicznej i z zachowaniem ostrożności.

Sekcja FAQ (Najczęściej Zadawane Pytania)

1. Co to jest Teoria Fal Elliotta? Model analizy technicznej opisujący ruchy cen jako powtarzalne wzorce falowe (5 fal impulsu, 3 fale korekty), napędzane psychologią tłumu.

2. Co to jest fala impulsu w Teorii Elliotta? Ruch składający się z 5 fal (1-2-3-4-5) zgodny z kierunkiem głównego trendu.

3. Co to jest fala korekty w Teorii Elliotta? Ruch składający się z 3 fal (A-B-C) przeciwny do kierunku głównego trendu, następujący po impulsie.

4. Co oznacza fraktalna natura fal Elliotta? Oznacza, że wzorzec 5-3 powtarza się na wszystkich interwałach czasowych (fale składają się z mniejszych fal o tej samej strukturze).

5. Czy Teoria Fal Elliotta jest łatwa do zastosowania? Nie, jest uważana za złożoną i subiektywną. Prawidłowe oznaczenie fal wymaga dużego doświadczenia.

6. Co to jest ciąg liczb Fibonacciego? Ciąg liczb (0, 1, 1, 2, 3, 5, 8...), w którym każda liczba jest sumą dwóch poprzednich.

7. Co to jest złota proporcja (Phi)? Stosunek liczby z ciągu Fibonacciego do liczby ją poprzedzającej, dążący do ok. 1.618. Jej odwrotność to ok. 0.618.

8. Co to są zniesienia Fibonacciego (Fibonacci Retracements)? Narzędzie AT używające kluczowych proporcji Fibonacciego (23.6%, 38.2%, 50%, 61.8%) do identyfikacji potencjalnych poziomów zakończenia korekty w trendzie.

9. Jak rysuje się zniesienia Fibonacciego? Między istotnym dołkiem a szczytem (w trendzie wzrostowym) lub szczytem a dołkiem (w trendzie spadkowym) poprzedniego impulsu.

10. Które poziomy zniesień Fibonacciego są najważniejsze? Najczęściej 38.2%, 50.0% i 61.8% (złote zniesienie).

11. Jak interpretować poziomy zniesień Fibonacciego? Są to potencjalne poziomy wsparcia (w korekcie spadkowej) lub oporu (w korekcie wzrostowej), gdzie cena może zawrócić i kontynuować główny trend.

12. Co to jest konfluencja w kontekście Fibonacciego? Sytuacja, gdy poziom zniesienia Fibonacciego pokrywa się z innym potencjalnym wsparciem/oporem (np. linią trendu, średnią kroczącą), co zwiększa jego znaczenie.

13. Co to są rozszerzenia Fibonacciego (Fibonacci Extensions)? Narzędzie służące do prognozowania potencjalnych celów cenowych dla ruchu zgodnego z trendem, po zakończeniu korekty (np. 161.8% poprzedniego impulsu).

14. Czy narzędzia Fibonacciego są niezawodne? Nie, jak wszystkie narzędzia AT, nie dają gwarancji. Cena może zignorować poziomy Fibonacciego. Wymagają potwierdzenia i stosowania zarządzania ryzykiem.

15. Czy Teoria Fal Elliotta i narzędzia Fibonacciego są powszechnie akceptowane? Są popularne wśród wielu analityków technicznych, ale budzą też kontrowersje ze względu na swoją subiektywność i złożoność. Niektórzy uważają je za formę samospełniającej się przepowiedni.